Naszym strategicznym obszarem działania jest budowanie odporności by przeciwdziałać autorytaryzmowi i kryzysom.
O co chodzi z tym autorytaryzmem?
Gdy myślimy o przeciwdziałaniu autorytaryzmowi, mamy na myśli wspieranie działań, które budują wiedzę obywateli na temat ich praw, umiejętność krytycznego myślenia i umiejętność wpływania na decydentów. Te umiejętności stanowią zabezpieczenie przed łatwymi rozwiązaniami proponowanymi przez populistów. Dlatego organizujemy konkurs na działania strażnicze dla tych, którzy dopiero zaczynają działać, zazwyczaj zmobilizowani jakimś lokalnym złym doświadczeniem i dla doświadczonych organizacji. Wspieramy też media lokalne, gdyż widzimy zagrożenia dla ich istnienia. Bez nich trudno społecznościom lokalnym docierać do wiarygodnej informacji. W końcu zaś dofinansowujemy działania przeciwdziałające dezinformacji.
A jak myślimy o kryzysach?
Drugim naszym filarem jest odpowiedź na kryzysy. Ale w jakimś sensie ten filar realizuje to, czym powinno charakteryzować się społeczeństwo znające swoje prawa. Nie wystarczy bowiem świadomość i umiejętność obrony przed zagrożeniem. Istotna jest spójność, umiejętność współpracy, podejmowania wyzwań i tworzenie dobrych rozwiązań na przyszłość.
Mówiąc jednym zdaniem - społeczeństwo powinno rozumieć co jest, a co nie jest rolą władzy. Tam, gdzie władza jest niepotrzebna - nie odpuszczać jej. Tam, gdzie władza jest konieczna - oddawać jej pole lub zmuszać ją do działania. A tam, gdzie najlepsze efekty przynosi współpraca - działać wspólnie.
Wracając do filaru naszych działań, jakim jest odpowiedź na kryzysy, odkąd działamy wydarzyły się wszystkie kryzysy - praworządności, COVID-19, kryzys na granicy polsko-białoruskiej, pełnoskalowa inwazja Rosji na Ukrainę i powódź. Byliśmy przy nich bardzo aktywni w udzielaniu pomocy finansowej. Co jednak ważne, w przypadku tych, które wciąż trwają, gdzie skutki się przedłużają, a darczyńcy się wycofują, organizacje wciąż mogą liczyć na naszą pomoc. Lekcje, które otrzymaliśmy pomagając w kryzysach powodują, że dzisiaj coraz bardziej chcemy wspierać infrastrukturę odpowiedzi na kryzysy w postaci sieci współpracy czy wspieranie samoorganizacji obywateli.
Nasze konkursy
W 2025 roku organizowaliśmy dwa konkursy na dotacje. Są one związane i ze znajomością własnych praw, i z wpływaniem na władzę i budowaniem spójności społecznej, która jest warunkiem odporności.
Pierwszy konkurs (WSPÓŁdziałamy) wspiera organizacje i osoby z doświadczeniem uchodźczym w zyskaniu poczucia przynależności do polskiego społeczeństwa. To bardzo ważne by osoby, które często mają za sobą traumatyczne doświadczenia, zmagają się z trudnościami, nie tylko poczuły się zauważone przez kraj do którego przyjechały, ale poczuły że wnoszą siebie i swoje wartości. Tylko to daje szanse na to, by utkała się siatka więzi między nimi, a sąsiadami, wspólnotą rodziców w szkole czy kolegami i koleżankami z pracy.
Drugi konkurs obejmuje inicjatywy strażnicze. Ten z kolei skupia się na kształtowaniu świadomości obowiązków państwa lub gminy, praw wynikających z Konstytucji, umów międzynarodowych czy lokalnego prawa, umiejętności korzystania z procedur. Organizacje i aktywiści podejmują swoje działania by państwo i samorząd lokalny działały jak trzeba.
Jak jeszcze wspieramy organizacje?
Poza konkursami zapraszamy organizacje do złożenia wniosków. Tutaj kierujemy się często odwołaniem do naszych podstawowych zamiarów i planów. Organizacje winny budować odporność społeczną, a pieniądze które przekazujemy powinny czynić prawdziwą zmianę, nie powinny być też jedynym paliwem do działania, a jedynie dodatkiem.
***
Poniżej przedstawimy listę wspartych inicjatyw.
Lista inicjatyw, które w 2025 roku otrzymały wsparcie w konkursie WSPÓŁdziałamy. Była to już trzecia edycja tego konkursu.
- Fundacja Kniżny Vyraj – Książką wzmocnieni: biblioteka przestrzenią wsparcia (Kraków) – 15 000 zł,
Odbiorcami inicjatywy „Książką wzmocnieni: biblioteka przestrzenią wsparcia” byli Białorusini mieszkający w Krakowie – zarówno dorośli, jak i dzieci. Działania Fundacji Kniżny Vyraj odpowiadały na ich potrzeby związane z zachowaniem języka ojczystego i tożsamości kulturowej na uchodzstwie, a także potrzebę integracji i wsparcia psychologicznego w nowym środowisku. Wiele osób z białoruskiej społeczności musiało opuścić swój kraj z powodu represji politycznych, dlatego ważne było stworzenie bezpiecznej przestrzeni, która pomogłaby im odnaleźć się w nowej rzeczywistości. Zorganizowano cykl 5 spotkań klubu książki dla dorosłych, połączonych z dyskusjami o dziełach takich jak „Noc” Wiktara Marcinowicza, „Na śnieżną wyspę” Anki Upała (o integracji w środowisku wielokulturowym) czy „Czornobylska modlitwa” Swiatłany Aleksijewicz. Spotkania te, prowadzone przez osobę z doświadczeniem uchodźstwa, stały się przestrzenią do refleksji nie tylko nad literaturą, ale także nad własnymi doświadczeniami życia na uchodźstwie uczestników i uczestniczek klubu. W ramach inicjatywy odbyły się 3 spotkania dla dzieci, podczas których czytano białoruskie książki, a następnie przygotowano kreatywne warsztaty plastyczne. Były to zajęcia o charakterze arteterapeutycznym, wspierające najmłodszych w adaptacji. Równolegle do warsztatów dziecięcych odbywał się cykl spotkań dla rodziców z psycholożką – były to rozmowy dające rodzicom możliwość rozmowy o wyzwaniach związanych z odnalezieniem się w nowej rzeczywistości. Fundacja Kniżny Vyraj zwiększyła księgozbiór biblioteki – zakupiono 28 nowych książek, które zostały wybrane wspólnie z członkami białoruskiej społeczności, odpowiadając na realne zainteresowania czytelniczek i czytelników. Zwiększono także dostępność biblioteki w ciągu tygodnia, zatrudniając koordynatora. Działania realizowano we współpracy ze stowarzyszeniem Towarzystwo Białoruskie.
- Maskujące sieci Białystok – Przyjazna przestrzeń w Białymstoku (Białystok) – 5 000 zł
Licząca ponad 100 osób grupa nieformalna „Maskujące sieci Białystok” działa w województwie podlaskim. – „Zorganizowaliśmy się w celu wyplatania sieci, kikimor, dywaników, które wysyłamy dla ukraińskich żołnierzy. Nasza inicjatywa związana jest z integracją osób z doświadczeniem uchodźczym, w tym kobiet z dziećmi, seniorów i osób z niepełnosprawnościami ze społecznoscią przyjmującą poprzez wyjścia integracyjne do kina, do bawialni dla dzieci, zorganizowanie wspólnego ogniska oraz spotkania grupowe przy wyplataniu siatek. Naszym celem jest integracja, która pozwoli uchodźcom aktywnie działać i przeciwdziałać izolacji” – mówi Olena Sydor, pomysłodawczyni projektu. Od lutego do maja 2025 roku zorganizowano 31 spotkań na wyplatanie siatek maskujących, zorganizowano wieczór kinowy, piknik rodzinny i wycieczkę do parku trampolin.
- Fundacja Centrum Wsparcia Migrantów „RESOURCE” – Zapobieganie wtórnej traumie i wypaleniu zawodowemu ukraińskich psychologów pracujących w Polsce (Gdynia) – 14 900 zł,
Od początku pełnoskalowej wojny w Ukrainie psychologowie, którzy sami są uchodźcami i migrantami, byli zaangażowani jako wolontariusze w udzielanie pomocy psychologicznej i wsparcia uchodźcom i ich rodzinom. W ramach inicjatywy Fundacja Centrum Wsparcia Migrantów „RESOURCE” zapewniła wsparcie psychologom, aby zapobiegać wypaleniu emocjonalnemu i zawodowemu oraz traumie zastępczej podczas pracy w warunkach kryzysowych. Przeprowadzono 30 spotkań grupy superwizyjnej oraz webinaria.
- Klub ukraińskich seniorek w Łodzi – Misja Babcia (Łódź) – 5 000 zł
Inicjatywa Misja Babcia była skierowana do dzieci uchodźców z Ukrainy mieszkających w hostelu przy ul. Łęczyckiej 70 w Łodzi oraz do seniorek – również uchodźczyń – należących do Klubu Ukraińskich Seniorek. Zorganizowano cykl międzypokoleniowych warsztatów i wycieczek, które odpowiadały na potrzebę wartościowego spędzania czasu przez dzieci oraz potrzebę aktywizacji seniorek. Dzieci często pozostają bez opieki, gdy ich rodzice są w pracy, natomiast seniorki potrzebują integracji i poczucia, że ich doświadczenie i wiedza są potrzebne. Zorganizowano 24 spotkania: 12 wycieczek edukacyjnych po Łodzi, podczas których dzieci poznawały historię miasta, odwiedzały muzea, zabytki, parki i ważne miejsca lokalne; 6 warsztatów twórczych, prowadzonych przez seniorki, podczas których dzieci uczyły się rękodzieła, malowania, tworzenia kartek i dekoracji; 6 warsztatów kulinarnych, które pozwoliły dzieciom poznać podstawy gotowania i wspólnie przygotowywać proste potrawy.
- Fundacja Rozwoju Holistycznego i Zrównoważonego WINDMILL TREE – Karkonoskie Układanki – niezwykłe wyprawy górskie (Jelenia Góra) – 13 975 zł,
Projekt „Karkonoskie Układanki – niezwykłe wyprawy górskie” połączył współpracę między uchodźcami a lokalną społecznością, edukację międzykulturową, edukację pozaformalną oraz promocję aktywności fizycznej. Głównymi odbiorcami były dzieci i młodzież, rodziny uchodźcze i lokalna społeczność. Zorganizowano spotkanie z przewodnikiem – prelekcję o bezpieczeństwie w Karkonoszach i tajemnicach górskiej przyrody, warsztaty pracy zespołowej, cztery wyprawy górskie, w których wzięło udział łącznie 60 uczestników i uczestniczek oraz spotkanie powyjazdowe. – Uczestnicy zdobyli nowe umiejętności, przełamali bariery językowe i kulturowe, a wspólne wyprawy pozwoliły zbudować poczucie wspólnoty i zaufania – mówi Khrystyna Pavlutska, prezeska Fundacji Rozwoju Holistycznego i Zrównoważonego Windmill Tree.
- Fundacja DAR LOSU – Wsparcie i przyjaźń (Warszawa) – 14 890 zł,
Inicjatywa „Падтрымка і сяброўства / Wsparcie i przyjaźń” była skierowana do osób uchodźczych w wieku 60+, głównie z Białorusi i innych krajów o reżimach autorytarnych, mieszkających w Warszawie i okolicach. Celem działań była integracja tych osób z lokalną społecznością, przeciwdziałanie izolacji społecznej oraz odpowiedź na ich kluczowe potrzeby – informacyjne, prawne, zdrowotne i kulturowe. Kluczową grupę beneficjentów stanowili seniorzy bez prawa do emerytury w Polsce, bez dostępu do ubezpieczenia zdrowotnego, często żyjący w bardzo trudnych warunkach. W ramach inicjatywy zorganizowano 12 wydarzeń, m.in spotkania informacyjne dotyczące legalizacji pobytu, pomocy socjalnej i dostępu do systemu opieki zdrowotnej, wydarzenia kulinarne i spacery integracyjne.
- grupa nieformalna Czytanka ukraińska dla dzieci – Czytanie książek w języku ukraińskim dla dzieci w wieku 3-13 lat i interaktywne zajęcia twórcze (Bielsko-Biała) – 5 000 zł,
Inicjatywa „Czytanka ukraińska dla dzieci w wieku 3-13 lat i interaktywne zajęcia twórcze” była skierowana do dzieci w wieku 3-13 lat i ich rodziców, mieszkających w Bielsku-Białej i okolicach. Spotkania miały na celu wspieranie ukraińskich dzieci z doświadczeniem migracyjnym i wojennym poprzez kontakt z literaturą w języku ojczystym, twórcze działania artystyczne i emocjonalne, budowanie poczucia bezpieczeństwa i przynależności kulturowej. Wspierały one również rozwój empatii, odporność psychiczną i umiejętności komunikacyjne. Od marca do czerwca 2025 roku organizowano cztery spotkania. Uczestnicy poznali opowieść „Gdzie odlatują ryby” Iwana Małkowycza z ilustracjami Rostisława Popskiego. Po wspólnym czytaniu książki (prowadzący i chętne dzieci) przeprowadzono godzinę medytacji relaksującej z udziałem rodziców. Artystka Katarzyna Zolich poprowadziła warsztaty ilustratorskie, podczas których dzieci tworzyły własne prace do bajki, ucząc się wyrażania emocji poprzez obraz i kolor. Drugie spotkanie poświęcone było książce „Pies Patron i Potwór Skarpetkowy” Julity Ran. Dzieci poznały komiks jako gatunek literacki, a następnie stworzyły własne historie – od pomysłu, przez scenariusz, po ilustracje i dialogi. Trzecie spotkanie było oparte na książce „Śmichowisko” Switłany Rojz, poruszającej temat dziecięcych lęków i wyobraźni. Gościnią była Katarzyna Zolich, która poprowadziła czytanie, rozmowy i ćwiczenia rozwijające kompetencje emocjonalne dzieci w wieku 6–12 lat. Podczas spotkania podsumowującego czestnicy prezentowali swoje ulubione książki, czytając fragmenty lub opowiadając o nich.
- Fundacja Białoruski Klub Sportowy PAHONIA WARSZAWA – Organizacja wydarzeń sportowych oraz walka o dopuszczenie do regularnych rozgrywek (Warszawa) – 15 000 zł,
BKS Pahonia to drużyna piłkarska i fundacja utworzona przez osoby z doświadczeniem uchodźstwa z Białorusi. Organizuje warsztaty sportowe dla dzieci i młodzieży oraz dorosłych z Białorusi i Polski, turnieje z udziałem drużyn z Polski i Białorusi i walczy o możliwość udziału w regularnych rozgrywkach ligowych. Głównym celem działań było wykorzystanie piłki nożnej jako narzędzia integracji społecznej, budowania wspólnoty i promowania wartości demokratycznych wśród osób uchodźczych oraz lokalnych społeczności. Zrealizowane działania obejmowały: organizację turnieju solidarności z udziałem 27 drużyn (ponad 300 zawodników i 250 widzów), cotygodniowe treningi piłkarskie, w których regularnie uczestniczyły osoby z doświadczeniem uchodźczym i lokalni mieszkańcy, mecze towarzyskie z polskimi drużynami z niższych lig, mające na celu promowanie integracji i nawiązywanie relacji, kampanię medialną i promocyjną w mediach społecznościowych i tradycyjnych.
- Fundacja „HUB Novaja Ziamlia” – Nowe wyzwanie – nowe możliwości dla uchodźców (Białystok) – 15 000 zł,
„Nowe wyzwania – nowe możliwości dla uchodźców” to inicjatywa wspierająca rodziny uchodźców z Białorusi w procesie adaptacji. W Białymstoku organizowano warsztaty i grupy wsparcia psychologicznego dla dorosłych i dla młodzieży oraz warsztaty dla rodziców, które pomagają budować relacje, wzmacniać więzi rodzinne i rozwijać strategie radzenia sobie z trudnościami emigracji. Uczestnicy uczyli się efektywnej komunikacji, zarządzania emocjami i tworzenia poczucia stabilności w nowym środowisku.
- Koło Gospodyń Ukraińskich „Grono” – Integracja w działaniu – warsztaty rękodzielnicze (Zamość) – 5 000 zł
W ramach inicjatywy zorganizowano 6 warsztatów integracyjnych dla społeczności ukraińskiej w Zamościu. Podczas warsztatów powstawały rękodzieła: wianki na drzwi, dekoracje wielkanocne, lalki motanki i obrazy na szkle. Uczestniczki i uczestnicy warsztatów mogli także spróbować swoich sił w technice zdobienia tkanin zwanej „wybijaniem”. Za pomocą stempli z motywami etnicznymi i specjalnym farbom, które utrzymują się na tkaninie, uczestnicy mogli stworzyć swoje niepowtarzalne wzory na ekologicznych torbach.
- Grupa nieformalna Bezpieczne miejsce – Pomaganie matkom i dzieciom w przystosowaniu się do nowego miejsca poprzez jogę, arteterapię i lekcje matematyki (Jeleśnia) – 4 980 zł,
Celem inicjatywy była poprawa kondycji psychofizycznej osób z doświadczeniem uchodźczym z Ukrainy. Zrealizowano cykl zajęć Hatha-jogi, lekcji matematyki dla dzieci oraz warsztatów z arteterapii. Zajęcia odbywały się w Jeleśni.
- Fundacja Polikultura – Przystań w Polsce – budowanie kompetencji, integracja i adaptacja rodzin uchodźczych w Polsce (Warszawa) – 15 000 zł,
Inicjatywa „Przystań w Polsce” została zrealizowana z myślą o uchodźczych rodzinach – dorosłych i dzieciach – mieszkających w Warszawie i okolicach. Głównymi odbiorcami działań były osoby z doświadczeniem uchodźczym, które dopiero adaptują się do życia w Polsce. Inicjatywa odpowiadała na potrzeby takie jak: brak wiedzy o funkcjonowaniu w nowym społeczeństwie, osamotnienie, stres związany z migracją, a także problem braku opieki nad dziećmi, który często ogranicza możliwość uczestnictwa rodziców w działaniach integracyjnych. Zrealizowano cykl spotkań: 8 warsztatów edukacyjno-informacyjnych dla dorosłych (tematy m.in. o dobrostanie, komunikacji w rodzinie, szoku kulturowym, komunikacji z urzędami i szkołami, bezpieczeństwie cyfrowym), 8 podwieczorków integracyjnych – jako przestrzeń nawiązywania relacji między rodzicami, wymiany doświadczeń i wzajemnego wsparcia, 8 warsztatów z gier planszowych i kloców LEGO dla dzieci.
- Oksana Trykoz – Poznajmy świat robotyki (Tczew) – 4 300 zł,
W ramach inicjatywy „Poznajmy świat robotyki” Oksana i Maksym zorganizowali w Tczewie zajęcia z robotyki: dla polskich i ukraińskich dzieci ze szkół podstawowych (8-14 lat), dla dzieci z domu dziecka z Ukrainy, które zostały ewakuowane do Tczewa po rozpoczęciu pełnoskalowej inwazji (dwie grupy, 8-18 lat) oraz dla uczniów i uczennic Zespołu Placówek Specjalnych SSPdP (klasa 1-3, 15-23 lata). Zajęcia (20 spotkań) odbywały się w Centrum Kultury i Sztuki w Tczewie. Dzieci i młodzież zapoznały się z podstawami tworzenia i programowania modeli Lego, programowania i sterowania robotem, tworzenia modeli 3D w środowisku Tinkercad oraz drukowania tych modeli w technologii 3D.
- Stowarzyszenie Związek Przedsiębiorców ze Wschodu – Wspólna Droga Rozwoju (Gorzów Wielkopolski) – 15 000 zł,
Celem inicjatywy było wzmocnienie potencjału osób uchodźczych poprzez działania integracyjne, edukacyjne i mentoringowe, a także stworzenie przestrzeni do ich aktywnego udziału w życiu społecznym i obywatelskim Gorzowa Wielkopolskiego. Zorganizowano dwie sesje networkingowe i cykl warsztatów Inkubator Kompetencji, zaplanowano także indywidualny mentoring dla uczestniczek i uczestników. Uczestnikami było ok. 50 osób z doświadczeniem uchodźczym, głównie z Ukrainy, ale także z Białorusi, Gruzji i Rosji.
- Natalia Zhebryk – Otwarci na dialog (Warszawa) 2 000 zł
Pomysł opiera się na wsparciu i rehabilitacji arteterapeutycznej kobiet, młodych kobiet (migrantek, uchodźczyń) poprzez dialogi na trudne tematy związane z potrzebą adaptacji w nowej społeczności, kreatywność, dbałość o dobre samopoczucie i promocję integracji.
Jeszcze kilka lat temu Polacy rzadko mieli kontakt z przedstawicielami innych kultur. Dziś, po rozpoczęciu pełnoskalowej wojny w Ukrainie, życie się zmieniło. Ukraińcy stali się częścią polskiego społeczeństwa, co jest nowym doświadczeniem zarówno dla migrantów, jak i dla społeczności przyjmującej. Właśnie o tym rozmawiały uczestniczki spotkania dialogowego „Migranci i społeczność przyjmująca: co wiemy o sobie nawzajem?”, które odbyło się w ramach projektu „Otwarci na dialog”. Natalia Zhebryk pomogła uczestniczkom spojrzeć szerzej na interakcje między naszymi narodami – przez pryzmat tradycji, zwyczajów, codziennych nawyków, które mogą stać się zarówno mostami, jak i barierami. Spotkanie stało się przestrzenią do szczerego dialogu. – Czasem drobne, codzienne detale odsłaniają przed nami całe warstwy kulturowe – mówi Natalia Zhebryk.