8 września 2025 roku, w bardzo uroczysty sposób odbyło się przesłuchanie kandydatów na Prezesa Najwyższej Izby Kontroli. To wielki sukces organizacji społecznych, które apelowały o takie przesłuchanie, w tym Fundacji dla Polski. Byliśmy jednym z inicjatorów starań.
Więcej na ten temat pisaliśmy w tekstach Wybory PrezesaNIK - organizacje społeczne apelują o jawność i wysłuchanie kandydatów i Odpowiedź Marszałka Sejmu na apel 13 organizacji
Jednak nie byłoby tego przesłuchania, gdyby nie wizja Marszałków Sejmu i Senatu - Szymona Hołowni i Małgorzaty Kidawy-Błońskiej. To oni nie boją się obywateli i otwarcie podchodzą do takich przesłuchań. Zastanawiamy się czy dobry obyczaj parlamentarny przyjmie się w kolejnych latach.
Ale największa niespodzianka spotkała nas 12 września, gdy Sejm głosował kandydaturę Prezesa NIK. Kandydatów na przesłuchaniu było dwóch. Tadeusz Dziuba – kandydat zgłoszony przez grupę posłów klubu PiS. Druk sejmowy nr 1575 i Mariusz Haładyj – kandydat zgłoszony przez marszałka Sejmu Szymona Hołownię. Druk sejmowy nr 1576. Po przesłuchaniu, w trakcie procedury przedstawiania kandydatów na plenarnym posiedzeniu Sejmu, Prawo i Sprawiedliwość wycofało Tadeusza Dziubę. Następnie aż 421 posłów (przypominamy, że jest ich w sumie 460) zagłosowało za Mariuszem Haładyjem. Przeciw było 4, a 6 się wstrzymało. Takiej jedności w Sejmie od lat nie oglądaliśmy!
Kadencja obecnego prezesa NIK, Mariana Banasia, skończyła się 30 sierpnia br. Propozycje kandydatur na jego następcę można było składać do 31 lipca. Jak widać wybór kandydata jest lekko opóźniony w stosunku do tego terminu, a czeka nas jeszcze jego zatwierdzenie. Procedura zatwierdzenia wyboru przez senatorów jest zaplanowana na posiedzeniu Senatu pomiędzy 24 a 25 września. Jeżeli senatorowie zatwierdzą wybór posłów, nowo wybrany prezes NIK złoży przysięgę na posiedzeniu Sejmu pomiędzy 24 a 26 września. Do tego czasu obowiązki pełni poprzedni prezes – Marian Banaś.
Jak dotąd jest to wielki wspólny sukces Polski. Ale żeby pokazać, że to także wynik ciężkiej pracy wcześniej, przypominamy teksty które powstały przy tej okazji:
Katarzyna Batko-Tołuć, członkini zarządu Fundacji dla Polski napisała trzy felietony do Rzeczypospolitej, które bezpośrednio były poświęcone tej sprawie lub do niej nawiązywały.
16 lipca 2025, Idą wybory, tym razem szefa NIK
30 lipca 2025, Obywatel posłowi wilkiem,
10 września 2025, Przesłuchania publiczne to odważny sposób na współczesne problemy
Napisała też podsumowujący wcześniejsze dokonania na ngo.pl Wybory Prezesa Najwyższej Izby Kontroli. Kandydatom będzie można zadać pytania
Fundacja INPRIS przygotowała ekspertyzę autorstwa dr Tomasza Zalasińskiego Kryteria wyboru Prezesa NIK w świetle Konstytucji i ustawy o NIK.
Kilka organizacji przygotowało też obszerny materiał dla mediów.
Jako, że przesłuchanie publiczne jest świetną praktyką, a to było szczególnie uroczyste, zachęcamy do obejrzenia materiału z Sejmu.