Wraz ze Stowarzyszeniem Wspierającym Inicjatywę Nasz Rzecznik, siecią Mapuj Pomoc oraz innymi organizacjami społecznymi zwróciliśmy
się do Premiera RP z apelem o odpowiedzialny język w debacie publicznej –
taki, który nie podsyca uprzedzeń i społecznych podziałów.
Sprzeciw wobec fałszywych i szkodliwych narracji uderzających w osoby z
doświadczeniem migracyjnym, mniejszości etniczne oraz osoby innych
narodowości wyraziło 567 organizacji i osób podpisanych pod listem.

Wierzymy, że tylko wspólnie możemy budować bezpieczną Polskę i solidarne
społeczeństwo, a zadaniem państwa – i rządzących – jest wdrażanie
konkretnych, systemowych działań, które chronią ludzi, zamiast ich
stygmatyzować.

Przeczytaj apel:

Warszawa, 21 lipca 2025 r.

Szanowny Panie Premierze,

w związku z nasilającymi się aktami agresji i przemocy na tle
narodowościowym, my, niżej podpisane organizacje pozarządowe działające
w Polsce na rzecz praw człowieka, integracji i przeciwdziałania
dyskryminacji, zwracamy się z apelem o odpowiedzialny język używany w
publicznym dyskursie związanym z kwestiami migracji, integracji i
uchodźstwa. Sprzeciwiamy się narracjom przedstawiającym osoby z
doświadczeniem migracji i uchodźstwa jako zagrożenie, przed którym
należy chronić obywateli i obywatelki Polski.

Obserwujemy narastające zjawisko coraz agresywniejszej ksenofobii i dezinformacji
związanej z kreowaniem negatywnej wizji osób migranckich i uchodźczych w
Polsce. Dochodzi do werbalnych ataków za używanie języka ukraińskiego
czy rosyjskiego („w Polsce mówi się po polsku”).

Ukrainki boleśnie odczuwają skutki dezinformacji wymierzonej w kobiety
(gender-based disinformation), np. stereotypy „Ukrainki przyjechały
szukać męża”, czy obraźliwe komentarze pod adresem lekarek - obywatelek
Ukrainy. W przestrzeni publicznej krążą fałszywe narracje, jakoby
cudzoziemcy „zabierali Polakom pracę, mieszkania i świadczenia
socjalne”.

Według potwierdzonych informacji 78% osób z Ukrainy przebywających w Polsce
pracuje lub szuka zatrudnienia. Spada odsetek uchodźców pobierających
polskie świadczenia społeczne, wzrasta zaś PKB, wygenerowane przez osoby
uchodźcze z Ukrainy (2,7% w 2024 roku).

Fałszywe narracje – rozpowszechniane w internecie, szkołach, miejscach pracy
oraz – nie tylko agresywnie kształtują debatę, lecz stanowią formę
przemocy i mogą prowadzić do realnych ataków. Mechanizm stygmatyzacji
dotyka w szczególności kobiety i dzieci, które stanowią największą grupę
obywateli Ukrainy uciekających przed wojną.

W przededniu kolejnej rocznicy zamachu terrorystycznego na norweskiej
wyspie Utoya przypominamy, do czego może prowadzić tolerowanie mowy
nienawiści. Sprawca ataku, Anders Breivik, odwoływał się do wizji
„etnicznie czystego” państwa – narracji, którą dziś w Europie podsycają
m.in. aktorzy dezinformacji związani z Federacją Rosyjską.

Antyimigranckie “patrole obywatelskie” na polskich granicach,
“historyczne” posiedzenie Zespołu Parlamentarnego Ruch Obrony Granic, na
którym z honorami przyjęto nacjonalistę Roberta Bąkiewicza skazanego za
stosowanie przemocy, znieważenie miejsca pamięci w Jedwabnem, coraz
śmielsze antysemickie ekscesy Grzegorza Brauna, to jaskrawe i groźne w
skutkach przykłady ksenofobicznych, rasistowskich działań, obliczonych
na zdobycie łatwej popularności i zbicie politycznego kapitału.
Tolerowanie mowy nienawiści i stygmatyzujący język wobec osób innych
narodowości uderza w polską rację stanu i zagraża bezpieczeństwu nas
wszystkich.

Z dużą satysfakcją przyjęlibyśmy propozycję ze strony Pana Premiera
zainicjowania otwartej debaty na temat ryzyka dezinformacji oraz języka
kreującego bezpieczniejszą rzeczywistość. W gronie organizacji
społecznych zidentyfikowaliśmy niezbędne do wdrożenia działania, które
pozwoliłyby budować społeczną odporność na dezinformację i zapewnić
bezpieczeństwo wszystkim osobom mieszkającym w Polsce w obliczu
trwającej wojny informacyjnej.

Naszym zdaniem konieczne jest:

1. Jednoznaczne potępienie dehumanizującego języka oraz fałszywych
narracji o migrantach; systematyczne prostowanie nieprawdziwych
informacji na poziomie rządu, a także posługiwanie się przez członków
rządu nie stygmatyzującym językiem, z poszanowaniem praw człowieka.

2. Powołanie Międzyresortowej Grupy ds. Przeciwdziałania Dezinformacji
wymierzonej w osoby z doświadczeniem migracji i uchodźstwa (z udziałem
osób z doświadczeniem uchodźstwa, przedstawicieli/ek NGO i środowisk
naukowych), której zadaniem będzie analiza bieżącej sytuacji w
kontekście mowy nienawiści, przedstawienie rekomendacji dla ministerstw i
wypracowanie skutecznych procedur reagowania na dezinformację. Dobrym
rozwiązaniem byłoby skorzystanie z wiedzy i potencjału takiego gremium,
aby zaproponować przekrojową politykę przeciwdziałania dezinformacji,
którą będzie można wdrożyć międzysektorowo.

3. Zaprojektowanie i wzmocnienie istniejących już lokalnych polityk
antydyskryminacyjnych (szczególnie w samorządach i instytucjach
publicznych), z możliwością anonimowego zgłaszania incydentów.

4. Konsekwentne wdrażanie przez Ministerstwo Edukacji Narodowej
sprawdzonych rozwiązań na rzecz budowania przyjaznego, wielokulturowego
środowiska szkolnego:

• wprowadzenie edukacji antyprzemocowej i antydyskryminacyjnej do
programu nauczania. Wzorem Norwegii należy uczyć w szkołach krytycznej
analizy informacji i rozpoznawania dezinformacji jako ważnego fundamentu
bezpieczeństwa kraju i ochrony społeczeństwa przed skutkami wojny
informacyjnej. Treści te powinny zostać włączone w podstawę programową, a
nie pozostać jedynie zajęciami dodatkowymi.

• efektywne procedury reagowania na przemoc obejmujące wdrożenie
systemu anonimowego zgłaszania hejtu oraz wsparcie psychologiczne dla
uczniów i uczennic dotkniętych przemocą i mową nienawiści.

5. Ogólnopolska kampania edukacyjna przeciw dezinformacji budująca
odporność społeczeństwa na manipulacje poprzez umiejętność rozpoznawania
fałszywych treści. Kampania będzie podnosić kompetencje cyfrowe oraz
znajomość zasad bezpieczeństwa online.

6. Włączenie osób z doświadczeniem migracji i uchodźstwa w proces
decyzyjny, jako pełnoprawnych członków społeczeństwa: konsultacje
publiczne, jako ciała doradcze przy ministerstwach, programy rzecznicze
dla młodzieży.

Deklarujemy pełną gotowość do otwartego dialogu z rządem, parlamentem i
samorządami, aby wspólnie wypracować dobre praktyki w publicznej debacie
o migracji i zadbać o język, który nikogo nie stygmatyzuje i nie
wyklucza. W dialog ten muszą być zaangażowane osoby, których temat
dotyczy bezpośrednio. Tylko tak zapewnimy politykę opartą na faktach,
szacunku i wspólnej odpowiedzialności.

Wierzymy, że poszanowanie godności każdej osoby – zarówno obywateli
Polski, jak i osób z doświadczeniem migracyjnym – stanowi fundament
bezpiecznego, solidarnego społeczeństwa.

Z wyrazami szacunku,

w imieniu środowiska organizacji pozarządowych działających na rzecz praw człowieka i integracji

1. Fundacja To Proste

2. Stowarzyszenie HAKOACH

3. Centrum Integracji Cudzoziemców - Katowice oraz BielskoBiała

4. Inicjatywna Grupa Grono w Jeleniej Górze

5. Fundacja HumanDoc

6. Stowarzyszenie Laboratorium Działań dla Pokoju

7. Fundacja "Ukraiński Dom" (Warszawa)

8. Inicjatywa "Nasz Rzecznik"

9. Fundacja Jesuit Refugee Service Poland

10. Fundacja Inicjatywa Dom Otwarty

11. Fundacja Ocalenie

12. Fundacja Q

13. Feminoteka

14. Centrum Rozwoju Inicjatyw Społecznych CRIS

15. Obywatele RP

16. Konsorcjum Migracyjne

17. Fundacja Kobiety Wędrowne

18. Stowarzyszenie Nomada

19. Stowarzyszenie Patchwork

20. Fundacja Koper Pomaga Copernicus Group

21. Fundacja Koper Pomaga

22. Polska Akcja Humanitarna

23. Fundacja Kuchnia Konfliktu

24. MSF - Lekarze Bez Granic

25. Fundacja Migrant Info Point

26. Fundacja http://xn--rwno-qqa7j9y.org.pl/

27. Fundacja centrum integracji kobiet Nejmovirna PL

28. Fundacja Polskie Forum Migracyjne

29. Inicjatywa obywatelska "Chcemy całego życia!"

30. Krytyka Polityczna

31. Stowarzyszenie "NIGDY WIĘCEJ"

32. Fundacja dla Wolności

33. Stowarzyszenie Podróżnych Ugościć

34. Towarzystwo Inicjatyw Twórczych ę

35. Stowarzyszenie Egala

36. Green REV Institute

37. Stowarzyszenie Tandem

38. Fundacja No Border i Urszula Glensk

39. Fundacja DobroŁączy

40. Amnesty International Polska

41. Rybnicka Rada Kobiet

42. Komitet Obrony Demokracji

43. RadioWolnaPL

44. Otwarta Rzeczpospolita - Stowarzyszenie przeciw Antysemityzmowi i Ksenofobii

45. Stowarzyszenie Międzynarodowej Polityki Edukacyjnej

46. Stowarzyszenie Demokratyczna RP

47. Fundacja Asymetryści

48. Obywatelski Toruń

49. Fundacja AB Show

50. Fundacja SonderTime

51. Muzeum Polin

52. FUNDACJA A&A RAINBOW HEARTS AROUND THE WORLD

53. Fundacja Wymiany Kulturowej toTU toTAM

54. Fundacja Otwarty Dialog

55. Szymon Malik Legalization Alliance

56. Fundacja Leszno dla Ukrainy

57. Wyżyny PRESS

58. Ogólnopolska Grupa Inicjatywna Asystentów Międzykulturowych “amTime”

59. Akcja Demokracja

60. Stowarzyszenie Wspierające Inicjatywę "Nasz Rzecznik"

61. Fundacja Imago

62. Fundacja Dla Gigantów

63. Klub Świadomej Młodzieży Fundacji Autism Team

64. Fundacja AutismTeam

65. Fundacja „Dom tam gdzie Ty”

66. Fundacja Musszelka

67. Fundacja Mili Ludzie

68. Fundacja Autonomia

69. Klub Inteligencji Katolickiej

70. Port Nadziei Kraków

71. Stowarzyszenie Węgajty

72. Fundacja Ośrodek Badań nad Migracjami

73. Voice of free Russia Warsaw

74. Fundacja dla Polski

75. Kongres Ruchów Miejskich

76. Instytut Zdrowia i Demokracji

77. Fundacja Floating EKA

78. STOWARZYSZENIE INICJATYWA OBYWATELSKA PRO CIVIUM

79. Fundacja Leny Grochowskiej

80. Local Girls Movement

81. Fundacja W Stronę Dialogu

82. Fundacja SKOVORODA

83. Fundacja Widzialne

84. Fundacja "International Rescue Committee" Polska

85. Łódzkie Dziewuchy Dziewuchom

86. Fundacja Emic

87. Fundacja Ukraina

88. Fundacja Juniper

i in.